Domeinpartners van golf
Supporters van golf
Alle golfers houden van bomen, van bos- en parkbanen. Linksgolf werkt anders, daar moet je van leren houden. Bobby Jones, Jack Nicklaus, Tom Watson en Tiger Woods waren weinig enthousiast bij hun eerste kennismaking met de Old Course in St. Andrews en andere linksbanen, maar werden later grote fans. Bij recreatiegolfers die de wereld verkennen, gebeurt vrijwel altijd hetzelfde. En wie echt verkocht raakt, speelt zelfs liever mét dan zonder wind op een linksbaan. En dat de banen aan zee – zonder bomen maar met zandruggen en struikbegroeiing – ook briljant mooi kunnen zijn, dat bewijzen de foto's. Linksgolf is hoe het begon, the real thing. Daarom is spelen in Schotland het echte werk. Een kleine twintig procent van de 550 banen in dit land, dat twee keer zo groot is als Nederland, zijn links courses. Dus bijna honderd banen zoals de Domburgsche, Haagsche, Kennemer en Noordwijkse. Vaak even goed, soms beter, zelden slechter.
Als linksliefhebber zijn we overal al geweest – van de regio’s Edinburgh, Dundee, Glasgow tot Aberdeen en schiereilanden zoals Kintyre. Alleen de Highlands stonden nog op de verlanglijst. Dat was er nog niet van gekomen omdat je er heel wat tijd voor moest uittrekken: eerst naar Edinburgh, Aberdeen of Perth en dan met de auto (of trein) verder naar de heuvels, bergen en meren in het noorden, waaronder Loch Ness met zijn monster. Maar de golf- en whiskygoden zijn ons gunstig gestemd. Sinds mei vliegt KLM dagelijks naar Inverness, de hoofdstad van de Hooglanden. Op uitnodiging van whiskymerk Glenmorangie, sponsor van het Brits Open, stappen we rond de langste dag van het jaar in het vliegtuig.
Golf ten noorden van Inverness is een even mooie en spirituele ervaring als een bezoek aan the home of golf, St. Andrews. Maar op een andere manier. Dat heeft te maken met de ontoegankelijkheid van de Hooglanden; een paar belangrijke autobruggen naar het noorden die uren tijdwinst opleveren bestaan pas sinds eind vorige eeuw. Het komt ook door de schoonheid van het wilde landschap. Dit is wat je voor ogen hebt als iemand het over Schotland heeft, dit landschap zie je reclames, speelfilms en Schotse promotiecampagnes. De Hooglanden zijn nog rustiger dan de Lowlands, de zuidelijke helft van Schotland, en in het uiterste noorden waan je je aan het einde van de wereld. Alle kastelen en landhuizen geven ook nog eens romantisch sfeer; niet voor niets trouwden Madonna en andere bekendheden in Skibo Castle, een privéresort (met golfbaan) dat staalmagnaat Andrew Carnegie lange tijd in zijn bezit had.
Diep in dit zo lang geïsoleerde deel van Schotland, tachtig kilometer ten noorden van Inverness, ligt het golfhoogtepunt van de Highlands: Royal Dornoch. In lijstjes met de beste banen van de wereld staat Dornoch steevast in de top tien, omdat de baan niet alleen goed is maar ook heel mooi. Achttien holes omlijst met gorse, de geel-bloeiende, stekelige gaspeldoonstruiken die scheef geslagen golfballen opvreten. De linksbaan, waar dit jaar precies vierhonderd jaar golf wordt gespeeld, is te beschouwen als de St. Andrews Old Course van de Schotse Hooglanden. Met een paar verschillen. De Old Course is onderdeel van een universiteitsstadje, Dornoch ligt in een klein dorp. En je hebt er, anders dan op de Old Course, voortdurend uitzicht op zee.
Onder de buitenlandse golfers op Dornoch zijn vooral veel Amerikanen. Dat komt omdat bekende spelers zoals Tom Watson en Ben Crenshaw de Schotse links hebben bejubeld en omdat Dornoch de geboorteplaats is van Donald Ross (1872-1948). De Schot trok naar Amerika en was daar verantwoordelijk voor het (her)ontwerp van vierhonderd banen waarvan er veel gelijkenissen vertonen met zijn home course in Dornoch waar Ross golf, greenkeeping, clubfitting en baanarchitectuur leerde. Het bekendste meesterwerk van Ross is Pinehurst in South Carolina, twee jaar geleden nog gastheer van het US Open. Dat Dornoch een pelgrimsoord is voor Amerikanen wekt je een beetje uit de prettige golfdroom die Dornoch is. We zijn in Schotland toch? In de baan wemelt het van de Amerikaanse flights met caddies. Sommige spelers zijn heel luidruchtig en velen traag. In Schotland maakt het niet uit hoe goed je bent als golfer, wat je afkomst is of hoe rijk je bent. Maar er is één vergrijp dat men niet tolereert: slow play. In
St. Andrews worden caddies dan ook bestraft als ze hun spelers niet binnen een bepaalde tijd rondloodsen, maar in Dornoch is dit minder goed geregeld.
Om goed te kunnen genieten van de baan met zijn prachtige uitzichten en van het dorpje met zijn Historylinks Museum en de bowlsbaan bij het clubhuis (waar de gemiddelde leeftijd nog veel hoger is dan op golfbanen) is dit de tip: bezoek en speel Dornoch vroeg op de dag of juist in de late namiddag. Dan blijft er ook tijd over om de tweede baan van Dornoch GC te spelen, de Struie Course. Dat is de vroegere ladies course die, zoals zoveel linksbanen, grenst aan een camping and caravan park. In de zomer kun je er zelfs extreem vroeg of laat afslaan, want zo noordelijk in Schotland duren de dagen dan eindeloos. Drie keer achttien holes op één dag met tijd voor ontbijt, lunch en diner, lukt makkelijk, en dan is het tegen twaalf uur ’s nachts nog steeds niet helemaal donker.
Dornoch, een club met zestienhonderd leden van wie er zevenhonderd niet in Schotland wonen, is de topper van de oude banen in de Highlands, Castle Stuart Golf Links uit 2009 is de nummer één van de nieuwe banen. Afgelopen zomer streek de European Tour hier voor de vierde keer neer voor het Schots Open. De achttien-holesbaan is een ontwerp van de Amerikaan Gil Hanse, een van de toonaangevende architecten van dit moment en ook ontwerper van de olympische baan in Rio. Castle Stuart, met op elke hole uitzicht op zee, wordt gerekend tot de beste honderd van de wereld.
Maar na een rondje op Dornoch en Castle Stuart is het geld snel op (de greenfee in het hoogseizoen, zonder korting via een hotel of reisbureau, is respectievelijk 130 en 190 pond). De ervaring van tientallen tripjes naar de Britse eilanden leert dat er in de buurt van toppers altijd subtopbanen liggen die bijna net zo goed zijn als de deftige buren maar beter betaalbaar en eigenlijk veel meer waarde per pond bieden. Tain Golf Club, een baan die de chefkok van ons hotel adviseerde (bijna iedere Schot golft), is een goed voorbeeld. We kunnen voor een twilight tarief van dertig pond terecht op deze achttien-holes linksbaan uit 1890, een ontwerp van de bijna heilige Old Tom Morris uit St. Andrews die over heel Schotland zo’n zestig banen heeft aangelegd en ook Dornoch maakte tot wat het nu is. Tain is een prachtige golfervaring: harde fairways en greens met enorme hobbels en bobbels en natuurlijk weer gorse rondom de holes. De greens zijn uitstekend, zoals overal in dit land, en net als op Dornoch, de Old Course en veel andere linksbanen wordt de baan doorkruist door een weg naar het strand.
Andere subtoppers in de Highlands zijn Nairn GC, Nairn Dunbar, Fortrose & Rosemarkie GC en Golspie GC. Op deze banen heb je het rijk voor jezelf, een authentieke ervaring die je vroeger had op de Old Course in St. Andrews of op Royal Dornoch voordat die bestemmingen pelgrimsoorden werden. Op Brora, hoog in het noorden, is in de loop der tijd bijna niets veranderd, er grazen nog altijd schapen op deze baan.
Golf zit diep verankerd in de Schotse cultuur, whisky misschien nog wel dieper. Het is de nationale drank en dat merk je. In de Highlands rij je voortdurend langs destilleerderijen en enorme pakhuizen die vol met whiskyvaten liggen. Een gemiddelde bar schenkt tientallen verschillende merken. Whisky is een belangrijke inkomstenbron en een toeristische trekker, net als golf. Zoals golfers met vakantie langs banen trekken, zo zijn er ook toeristen die een whisky trail doen. Alle destilleerderijen bieden tegenwoordig een Distillery Experience aan, met als vast onderdeel een proeverij. De destilleerderij van Glenmorangie trekt maar liefst twintigduizend bezoekers per jaar.
Onder de whiskytoeristen zijn veel buitenlanders. En ook golfers. Want menig whiskydrinker en golfer is vijftig-plus en daarom is er een flinke deelverzameling: golfers die whisky drinken en whiskyliefhebbers die golf spelen. Glenmorangie, onderdeel van Moët Hennessy-Louis Vuitton, een grote producent van luxe artikelen, probeert whiskydrinkers onder golfers te winnen met de sponsoring van het Brits Open en verschillende campagnes. En door redacteuren van golfmagazines uit te nodigen… We hebben van alles geproefd maar zijn nog niet om. Whisky moet je leren drinken, zeggen de kenners, zoals wij beweren dat je van linksbanen moet leren houden.Beide kan uitstekend in de Schotse Hooglanden.
Beste tijd voor een bezoek: mei tot oktober (in mei en juni bloeit de gorse, in het najaar de heide), maar de linksbanen zijn het hele jaar goed bespeelbaar.
Websites van de bekendste banen:
Zie highlandgolflinks.com voor hotel- en golfarrangementen.
Hoteltips:
Royal Golf Hotel (aan de baan in Dornoch, rghd.co.uk)
Kingsmill Hotel (in Inverness, kingsmillshotel.com)
Culloden House (country house in Inverness, cullodenhouse.co.uk)
Golf View Hotel (in Nairn, crerarhotels.com)
Glenmorangerie House (een landhuis in Tain voor gasten en toeristen, theglenmorangiehouse.com).
Algemene golf- en whiskytips:
• De bekendste soorten Schotse whisky zijn single malt en blended. Single malt (bijvoorbeeld Lagavulin en Ardbeg) wordt gemaakt van gemoute gerst, water en gist en gedestilleerd in grote koperen ketels. Blended (bijvoorbeeld Johnnie Walker en Famous Grouse) is een mengsel van twee of meer malts. Blends zijn vaak goedkoper dan single malts.
• Voordat whisky in flessen wordt verkocht, rijpt de drank minstens drie jaar in vaten. De smaak van de whisky wordt voor een deel bepaald door de vaten die een merk gebruikt. Ook de bron van het water heeft grote invloed.
• Een paar druppels water in je whisky is heel normaal, daarmee wordt de drank smaakvoller en minder branderig. Een ijsblokje in je whisky vinden veel Schotten not done, maar er worden voor de buitenlandse markt specials whisky’s gemaakt die het lekkerst smaken als je er wel een ijsblokje bijgooit.
• In Schotland en Canada is de spelling whisky, in Ierland en Amerika whiskey.