Achtergrond
LIV Golf
Hoe LIV Golf momentum kreeg dankzij ontevreden PGA Tour-spelers
Beeld: Golfsupport.nl
Zonder onvrede onder PGA Tour-spelers was LIV Golf er nooit gekomen. Om dit toe te lichten is het businessmodel en de bedrijfsvorm van de PGA Tour belangrijk.
Om te beginnen het businessmodel, want hoe verdienen professionele golftours eigenlijk geld? Als je heel goed kan golfen, kun je daar alleen geld mee verdienen als veel mensen naar jouw golfspel kunnen kijken. Zonder fans is er niks te verdienen. Organisaties als de PGA Tour organiseren toernooien en verkopen de beelden van die toernooien aan tv-zenders, die op hun beurt advertentieruimte verkopen rond die uitzendingen. De PGA Tour krijgt tot 2030 jaarlijks 700 miljoen dollar van NBC, CBS en ESPN voor de uitzendrechten.
Door lid te worden van de PGA Tour geef je als speler je (portret)rechten om die te verkopen uit handen. Daartegenover staat een beloning, namelijk dat je kans maakt op het winnen van grote geldbedragen.
De Tour doet alsof het een democratie is, maar het is eigenlijk een dictatuur
Het bezwaar van Phil Mickelson, die stilzwijgend wordt gedeeld door veel andere spelers op de PGA Tour, is tweeledig.
1: de financiële regelingen, winstverdeling en gebrek aan zeggenschap over media-inkomsten en NFT's
2: gebrek aan zeggenschap van spelers in besluitvorming PGA Tour: “De Tour doet alsof het een democratie is, maar het is eigenlijk een dictatuur.”
Mickelson financierde juridisch advies voor het opstellen van het operationele akkoord met LIV. Dit om controle te krijgen over de details, iets wat volgens hem bij de PGA Tour fout is gegaan. Hoewel hij de operatie van Saoedi-Arabië zelf ook als sportswashing ziet, ziet hij LIV Golf als kans om de PGA Tour te hervormen.
Vergeleken met andere Amerikaanse sportorganisaties krijgen leden van de PGA Tour een kleiner deel van de omzet. Dat is koren op de molen van spelers als Phil Mickelson, die altijd heeft gezegd dat de PGA Tour geld achterhoudt en dat spelers te weinig macht hebben (vier zetels van de negenkoppige Policy Board van de PGA Tour worden ingevuld door spelers).
In totaal had de PGA Tour in 2021 een omzet van 1,6 miljard, 4.5 miljard aan totale activa en een netto vermogen van 1,25 miljard dollar. Volgens Mickelson en andere spelers had dat geld verdeeld moeten worden over de PGA Tour-spelers. Volgens de PGA Tour zijn dit reserves voor moeilijke tijden, om prijzengelden te garanderen, bijvoorbeeld tijdens een pandemie.
Een ander belangrijk aspect is dat de PGA Tour opereert als non-profitorganisatie, een zogenaamde 501(c)(6). In Nederland kan je deze rechtsvorm het beste vergelijken met een stichting. Als non-profit hoef je geen belasting te betalen en sportcompetities mogen in Amerika bij uitzondering deze status hanteren, die doorgaans alleen bedoeld is voor bedrijven die een industrie als geheel promoten en zich ten goede inzetten voor de industrie. Of een professionele golfcompetitie waarin veel geld wordt verdiend daaronder valt, is discutabel.
Andere grote sportorganisaties zoals de NFL (American Football), MLB (Baseball), NBA (Basketball) en de NHL (IJshockey) waren net als de PGA Tour non-profit organisaties. Deze organisaties, die miljarden waard zijn, betaalden nauwelijks belasting, maar als non-profit is het moeilijker om commercieel te opereren en externe investeerders aan te trekken. Lang verhaal kort, de PGA Tour is niet goed gestructureerd om externe investeringen, bijvoorbeeld uit Saudi-Arabië, aan te trekken en die gelden weer te verdelen.
Jay Monahan verdient 18,6 miljoen per jaar als Commissioner van de PGA Tour
Er is al jaren kritiek op deze uitzonderingsgevallen, omdat de omzetten maar bleven groeien en de bestuurders van deze grote sportleagues steeds meer geld gingen verdienen (als non-profit moet je deze salarisgegevens openbaar maken en Jay Monahan verdient 18,6 miljoen per jaar als Commissioner van de PGA Tour). In 2013 onderzocht ESPN dat de PGA Tour 200 miljoen dollar aan belastingkosten bespaarde door een non-profit te blijven.
In 2007 gaf de MLB de status als non-profit op. De NHL volgde en in 2015 was het de beurt aan de NFL. De NFL zelf was een non-profit, maar de teams verbonden aan de NFL niet. Daarom was slechts een fractie van de operaties ‘belastingvrij’. Uiteindelijk gaf de NFL ook die non-profit-status op vanwege het geringe belastingvoordeel (ongeveer 10 miljoen dollar per jaar).
Het grote verschil tussen de PGA Tour en de eerdergenoemde sportcompetities is dat deze bestaan uit franchises, oftewel teams. Deze teams, met eigen aandeelhouders, zijn onafhankelijk en investeren in de desbetreffende leagues, het podium waar ze op acteren. Dit model wil PIF met LIV Golf creëren om op de lange termijn winstgevend te zijn en de grote investeringen terug te verdienen.
De overheid in Amerika doet onderzoek of het niet beter is om die belastingvrije structuur van de PGA Tour af te pakken. Een eventuele investering van Saoedi-Arabië zorgt voor nog meer spotlights (met name uit de Democratische hoek) op deze kwestie en daarmee dus ook de volgens velen onterechte belastingvrije status van de PGA Tour.
Misschien wel een van de eigenaardigste gebeurtenissen in golf in de recente geschiedenis: na twee jaar van gekibbel, rechtszaken en gesneuvelde vriendschappen kondigen de PGA Tour en het PIF op 6 juni 2023 aan dat ze gaan samenwerken. Dit leggen ze vast in het 'Framework Agreement'. Na twee jaar anti-LIV retoriek en lang te hebben gezegd dat spelers geen Saoedisch geld moeten aannemen, waarbij zelfs de nabestaanden van 9/11 werden aangevoerd, kondigt de PGA Tour een deal aan waarmee Saoedisch geld wordt aangenomen.
Kort samengevat: hypocrisie ten top en veel fans en spelers vroegen zich hardop af of ze de PGA Tour nog wel konden geloven. Als het iets aantoonde, dan was het de groeiende macht en invloed van het PIF, en daarmee Saudi-Arabië, in de sportwereld. En dat altijd alles uiteindelijk om geld draait.
In het akkoord – het Framework Agreement – werd vastgelegd dat er een nieuwe entiteit wordt opgericht: PGA Tour Enterprises. De PGA Tour - van origine een 501(c)(6) die niet belastingplichtig is - brengt de commerciële activiteiten (mediarechten, sponsordeals, golfbaanexploitatie etc.) onder in een nieuwe for-profit organisatie. Het non-profit-deel van PGA Tour enterprises zorgt voor de organisatie van de toernooien en de goede doelen die gekoppeld zijn aan de toernooien.
De nieuwe structuur maakt het mogelijk externe investeerders aan te trekken en spelers aandelen te geven in PGA Tour Enterprises (iets waar Phil Mickelson altijd op aandrong). De deal met het PIF zou zo gestructureerd zijn dat de PGA Tour nog steeds de meeste macht heeft in het bedrijf, met drie bestuursleden van de PGA Tour versus één van het PIF, Yasir-Al Rumayyan. Wat de gevolgen voor LIV Golf zouden zijn bij een deal was onduidelijk. Voor de duidelijkheid: het gaat om een samenwerking tussen het PIF en de PGA Tour, niet LIV Golf en de PGA Tour.
Het akkoord zelf was nog geen akkoord, maar een intentie om er voor 31 december 2023 samen uit te komen. Maar waarom nu? De lopende rechtszaak, waarbij beide partijen met tegenzin veel feiten op tafel moesten leggen, was in niemands belang. De aanklacht was dat de PGA Tour volgens LIV Golf anticompetitief was en dat de vijandige houding van de PGA Tour ervoor heeft gezorgd dat LIV Golf haar product nu moet uitzenden op een ‘tweederangs’ tv-zender, namelijk CW.
De rechtszaak kon een financiële strop voor de PGA Tour worden
Al-Rumayyan zou uiteindelijk moeten voorkomen bij de rechter en dat wilden de Saoediërs kosten wat kost, bijvoorbeeld door jarenlange vertraging, voorkomen. Met het groeiende prijzengeld en met de procedurekosten (zo’n 50 miljoen dollar) in het vooruitzicht kon de rechtszaak een financiële strop voor de PGA Tour worden. Kort samengevat was er voor beide partijen veel bij gemoeid om de strijdbijl te begraven.
Het besluit van de PGA Tour werd genomen door drie board members, onder wie Jay Monahan, zonder medeweten van de spelers. Na hevige kritiek van de spelers verklaarde hij dat hij achter het besluit stond, maar dat hij het anders had moeten aanpakken en de spelers bij de deal had moeten betrekken. Kort daarna verdween Monahan even van het toneel vanwege gezondheidsklachten. Een van de langstzittende board members, Randall Stephenson, trad af omdat hij niet achter de samenwerking met het PIF stond.
Half juli kwam Monahan terug van ziekteverlof, maar de spelers van de PGA Tour waren er klaar mee en eisten meer macht op. In het hart is de PGA Tour een ‘player-run organization’, oftewel een organisatie voor en door spelers. Dat juist de spelers niet werden betrokken bij deze deal zorgde voor enorme onvrede en een extra reden om de PGA Tour te verlaten. Tiger Woods kwam in actie en werd als zesde speler toegevoegd aan de spelersraad waardoor er nu meer spelers dan niet-spelers in het bestuur van de PGA Tour zitten.
Ondanks zijn harde kritiek maakte ook Rory McIlroy recent een aparte draai door te zeggen dat LIV-golfers niet gestraft moeten worden als ze terugkomen naar de PGA Tour. Veel PGA Tour-spelers – onder wie Adam Scott en Rickie Fowler, die naast Tiger Woods in het bestuur zitten – zijn het daar niet mee eens en vinden het niet eerlijk dat LIV Golf-spelers zonder ‘straf’ met geld in hun zak terugkomen naar de PGA Tour. Er zitten ook veel onderlinge verschillen tussen LIV-spelers. Zo zijn er een paar die de tour hebben aangeklaagd en op PGA Tour-toernooien spelers hebben gerekruteerd, terwijl er ook LIV-spelers zijn die stilletjes en zonder wrok zijn overgestapt.
De deadline voor een overeenkomst tussen de PGA Tour en PIF was 31 december 2023, maar die is niet gehaald. Er is geen nieuwe deadline. Wel kwam er een nieuwe plotwending: op 31 januari 2024 werd bekendgemaakt dat de Strategic Sports Group (SSG) 3 miljard dollar investeert in de nieuwe entiteit.
SSG, eigenaar van meerdere Amerikaanse en internationale sportteams, staat misschien positief tegenover een nieuwe en extra stroom van investeringen uit Saoedi-Arabië, dat op zijn beurt dan weer toegang krijgt tot het zakelijke netwerk van SSG en de PGA Tour. Tot op heden is er nog geen witte rook maar zijn er nog steeds onderhandelingen gaande tussen PGA Tour Enterprises en het PIF. Mocht PIF alsnog in zee gaan met de PGA Tour, dan is het onzeker wat voor gevolgen dit heeft voor LIV Golf.
Er liepen al onderzoeken of de PGA Tour niet anti-competitief was, maar door een deal met het PIF zouden ze nog veel meer onder het vergrootglas komen te liggen. Het mag duidelijk zijn dat de PGA Tour en PIF zich op glad ijs begeven en politiek een belangrijke rol speelt in deze kwestie.
“Mijn droomscenario is een wereldtour”, zegt Rory McIlroy, “met dien verstande dat Amerika er een groot deel van uit blijft maken. Saoedi-Arabië ook. Dat is gewoon zakelijk verstand, want er is een commerciële kans die nog niet is aangeboord.”
De vraag blijft of al het geld dat nu in omloop is gebaseerd is op echte waarde en of de fan er ook op vooruit gaat. Vooralsnog is dat laatste niet het geval, want als je Scottie Scheffler, Rory McIlroy en Tiger Woods niet kan laten spelen tegen Jon Rahm, Bryson DeChambeau en Cameron Smith, heeft golf gefaald om de fan het best mogelijk product voor te schotelen.
Dit artikel is onderdeel van een groter verhaal over het ontstaan van LIV Golf. Klik hier voor het hoofdartikel: Alles wat je moet weten over LIV Golf, de roemruchte tour die steeds meer voet aan de grond krijgt
Luister de podcast over LIV Golf:
