In de ranglijst van 2017 treffen we een nieuwe nummer één aan en zes nieuwe binnenkomers.

Het nummer links geeft aan op welke plaats de baan nu staat, het nummer rechts geeft aan welke positie de baan in de vorige ranglijst innam.

Scroll naar beneden voor de Top 50 zonder commentaar en daarna de Top 50 met commentaar.

De Top 50

1 (2) Koninklijke Haagsche
2 (4) De Pan
3 (1) Noordwijkse
4 (4) Kennemer, B- en C- holes
5 (5) Eindhovensche
6 (7) Rosendaelsche
7 (6) Lage Vuursche
8 (9) Hilversumsche
9 (10) The Dutch
10 (12) De Hoge Kleij
11 (8) The International
12 (14) Swinkelsche
13 (13) Stippelberg
14 (11) Toxandria
15 (31) Heelsumse, Airborne-Sandr holes
16 (18) Wouwse Plantage
17 (22) Geijsteren
18 (17) Houtrak
19 (15) Goyer
20 (19) Rijk van Nunspeet, Noord/Oost holes
21 (20) Broekpolder
22 (21) Lochemse
23 (23) Sallandsche
24 (28) De Gelpenberg
25 (16) Herkenbosche
26 (-) De Texelse
27 (25) Twentsche
28 (24) Noord-Nederlandse
29 (26) Oosterhoutse
30 (27) Lauswolt
31 (39) Anderstein, B/C holes
32 (36) Haviksoord
33 (-) Wilnis (Veldzijde)
34 (38) Hooge Graven
35 (29) Crossmoor
36 (32) Efteling
37 (30) Rijk van Sybrook (Noord/Zuid holes)
38 (33) Rijk van Nijmegen (Nijmeegse Baan)
39 (34) Prise d’Eau (Blaak-Sijsten holes)
40 (35) Drentsche (Rood/Wit holes)
41 (37) Hoenshuis
42 (43) De Haenen
43 (50) Wittem
44 (41) Bleijenbeek
45 (44) Edese
46 (-) Kleiburg
47 (-) Princenbosch (B/C holes)
48 (49) Zeewolde (Botter-Pluut holes)
49 (-) De Dommel
50 (-) Scherpenbergh (Zwaluwen- en Dassenbaan)

Top 50 met commentaar

1 (2) Koninklijke Haagsche 

1938, Colt, Alison & Morrison met aanpassingen Frank Pont

De Koninklijke Haagsche is de nieuwe nummer één na een restauratie van alle greens, enorm veel snoeiwerk en renovaties van afslagplaatsen. Het ontwerp was altijd al uitmuntend: de architect heeft optimaal geprofiteerd van de hoogteverschillen en ondulaties in de duinen. Jurylid Xavier Champagne: “Een klassieke beauty die schitterend opgewaardeerd is.” Leonard Smit: “Voor mij is het ook de leukste baan, geen enkele hole is hetzelfde en je speelt nooit in dezelfde richting.” Christian Willaert zegt over de Haagsche (en over De Pan, nummer 2): “Veel mensen realiseren zich niet hoe hoog deze banen internationaal worden gewaardeerd, waarschijnlijk omdat er al tientallen jaren geen Dutch Open meer is geweest.” De jury juicht toe dat de greenkeeping onder leiding van Willem Slats veel aandacht besteedt aan een fast and firm karakter van de baan (harde, droge, schrale grond). Niet iedereen is liefhebber van “de nieuwe harde en moeilijke greens” (die overigens grotendeels replica’s zijn van de originele) maar jurylid Andrew Hastie zegt daarover: “Ik ben het niet eens met die kritiek. Een baan die in de top 100 van verschillende wereldranglijsten staat, moet enkele angstaanjagende kenmerken hebben. Als je het vergelijkt met Crystal Downs, Royal Melbourne, Winged Foot en veel andere topbanen, dan komen de Haagsche greens niet eens in de buurt van ‘extreem’!” Kortom, als liefhebber van golfbanen moet je de KHGCC een keer hebben gespeeld!

[ergens op de eerste pagina onderin in kleine letters: * Alle genoemde greenfeetarieven zijn zomertarieven voor 18 holes onder voorbehoud van aanpassingen.]

2 (4) De Pan

1929, Harry Colt met aanpassingen Martin Hawtree, Gerard Jol, Frank Pont

Van de vierde naar de tweede plaats gestegen omdat De Pan alsmaar mooier en beter wordt. Dat is te danken aan een gedegen langetermijnplan voor de baan, het bos, de heide en de zandverstuivingen. “Wij streven ernaar om de baan zoveel mogelijk zijn oude karakter te laten behouden”, zegt de club. “Dat uit zich in het in stand houden van de greencomplexen (greens en directe omgeving), het terugbrengen van de zandverstuivingen, heide-ontwikkeling, een actief bosbeheer en repressief beregenen van de hele golfbaan.” Minder water sproeien, minder bemesten en meer kappen (licht en lucht creëren) is nodig omdat gewasbeschermingsmiddelen in 2020 helemaal of bijna helemaal verboden worden. Veel banen zijn hiermee bezig en De Pan en hoofdgreenkeeper Mark Lampe lopen hierin voorop en weten met duurzaam baanbeheer goede tees, fairways en greens te creëren. Het ontwerp is ijzersterk en een ander sterk punt is “de rust en natuur zonder horizonvervuiling”. “De baan heeft geen slechte hole”, zegt een jurylid. “Een heel compacte routing”, zegt Ingeborg Slikker, “alle holes hebben een eigen identiteit en de omgeving is prachtig.” Martin Lehmann: “Compact en volledig in balans, een perfecte ledenbaan.” Verbeterpunten volgens de jury? “Nog meer kappen en het oude landschap terugbrengen: open plekken zoals de geliefde holes 16 en 17.” De Pan is niet lang en daarom wellicht niet meer de perfecte wedstrijdbaan voor hedendaagse topspelers. Maar, zegt een jurylid: “Het is wel een baan die je elke dag wilt spelen!”

3 (1) Noordwijkse 

1969, Frank Pennink, P. de Jong, C.K. Cotton met aanpassingen Martin Ebert

De Noordwijkse ligt in een majestueus duingebied met weidse vergezichten en biedt geweldige holes die zeer goed verzorgd worden door het team van hoofdgreenkeeper Rob Spruijt. Toch is de nummer één van de vorige Top 50 door de jury naar de derde plaats gestemd. Het Top 50-panel is vol lof over het baanbeleid van De Pan, de Haagsche, de Eindhovensche en de Rosendaelsche: die banen timmeren hard aan de weg met restauraties, ze brengen het originele landschap terug en bereiden zich voor op een toekomst zonder gewasbeschermingsmiddelen. In vergelijking met die banen gebeurt er op de Noordwijkse te weinig volgens de juryleden. Een plan om enkele holes aan te passen (en een lange range te bouwen) gaat niet door omdat de vergunning niet is verleend. Het bos wordt nu wel  uitgedund, maar de greens en voorgreens zijn nat en kwetsbaar. Volgens kenners is er maar één oplossing: vervanging van de greencomplexen.

4 (4) Kennemer, B- en C- holes

1928, Harry Colt met aanpassingen Frank Pont, Martin Hawtree

De Kennemer blijft een formidabele duinbaan, een heerlijke test voor spelers van elk niveau, inclusief de pro’s van de European Tour, maar de kwaliteit van de holes in Zandvoort is volgens juryleden wel iets afgenomen na de laatste KLM Opens (2013-2015). De jury doelt met name op de greens maar de rough behoeft volgens de kenners ook meer onderhoud. Het goede nieuws is dat de baancommissie en hoofdgreenkeeper Dick Vastenhouw zijn gaan samenwerken met architect Martin Hawtree, als ontwerper vooral bekend van de Trump-baan in Schotland. Hij heeft bijvoorbeeld hole B6 al gerenoveerd en tilt de baan ongetwijfeld naar een hoger niveau. Een lovenswaardige ontwikkeling is de stapsgewijze vervanging van de opvallende schelpen- door onopvallende graspaden.

5 (5) Eindhovensche

1928, Harry Colt met aanpassingen Frank Pont

De Eindhovensche en de Rosendaelsche zijn eigenlijk gedeeld vijfde, de baan in Valkenswaard wint net van die in Arnhem. De Eindhovensche biedt prachtige geïsoleerde holes op een groot bosrijk terrein. Net als De Pan voert de club een weloverwogen beleid om de oude situatie terug te krijgen. “We willen de baan terugbrengen naar zijn oorspronkelijke ‘heathland’ karakter”, zegt de club. “Dit doen we door hem wat harder, droger, schraler en ook sneller te maken. Het golfspel wordt daardoor weer meerdimensionaal. Door niet alleen maar opties te creëren door de lucht maar juist ook over de grond, wordt het spel interessanter en komt het oorspronkelijke ontwerp van Colt ook veel beter tot zijn recht. Firm and fast wordt als het ware weer een extra architectonische verdediging van de greens.”

6 (7) Rosendaelsche

1910, A.A. Del Court van Krimpen, Frank Pennink met aanpassingen Donald Steel, Christoph Städler

De Rosendaelsche heeft zich met een in 2010 begonnen renovatie stevig op de kaart gezet. Na de opening van twee nieuwe holes in 2014 is de front nine sterk verbeterd. Jurylid Jart Sluiter: “De Rosendaelse is prachtig geworden.” Lof voor deze grote revolutie op een baan die daarvoor stilstond. Volgens sommigen passen de nieuwe moderne bunkers niet bij de oude heidebaan: “De renovatie had met meer respect voor de oorspronkelijke architect mogen gebeuren.” Maar iedereen is enthousiast over de wederopstanding en het werk van hoofdgreenkeeper Marco Mooren. Menno Pelk: “Het is een baan waar je elke hole een plan moet hebben en die voldoet aan de moderne golfstandaard. De nieuwe holes blenden prachtig in het landschap. Qua scenery wint De Pan of Eindhovensche wellicht, maar de Rosendaelsche daagt mijns inziens het meeste uit.”

7 (6) Lage Vuursche

1999, Kyle Phillips, Robert Trent Jones jr

De Lage Vuursche blijft de allerbeste ‘nieuwe’ baan van Nederland. “Een geweldige plek om te golfen, de slotholes 15-18 zijn uitstekend en de faciliteiten prachtig”, zegt een jurylid. Een ander: “Van alle banen die de afgelopen dertig jaar in ons land zijn aangelegd, is het Kyle Phillips ontwerp van Lage Vuursche het meest attractief en uitgewogen.” DLV wint niet van de oude banen op toplocaties maar staat wel hoger dan nieuwkomers The Dutch en The International. “De Lage Vuursche heeft in mijn ogen te veel water en de greens zijn niet zo sterk al op The Dutch en The International,” zegt een jurylid, “maar de Lage Vuursche heeft veel meer goede holes dan de andere twee banen.”

8 (9) Hilversumsche

1917, H. Burrows, C. van Krimpen, Colt, Alison & Morrison met aanpassingen Kyle Phillips, Michiel van der Vaart

De Hilversumsche is een prachtbaan op een geweldig stuk grond en de baan heeft voor het merendeel zeer sterke holes. “Het is de beste bosbaan vanuit het oogpunt van wedstrijdkwaliteit”, zegt een van de juryleden. De jury is niet enthousiast over de “stijlbreukaanpassingen” door Kyle Phillips in de afgelopen jaren (bijvoorbeeld de par 3 naast het clubhuis) maar is optimistisch nu Michiel van der Vaart de baan mag upgraden.

9 (10) The Dutch 

2011, Colin Montgomerie, European Golf Design

De waardering voor The Dutch is gestegen na het eerste KLM Open in Spijk en de Gelderse baan wint nu ruim van de concurrent in Amsterdam (nummer 11). “Uitdagende holes in perfecte conditie”, zegt een jurylid over The Dutch. Een ander: “Afgemeten naar de maatstaven van het huidige, moderne golf, is The Dutch waarschijnlijk de beste baan van Nederland. Het recente KLM Open heeft dat aangetoond.” The Dutch wordt gepresenteerd als een inland links, een verzamelnaam voor binnenlandse banen die een linkskarakter nastreven (weinig bomen, veel glooiingen, diepe bunkers, etc.). Jurylid Constant Smits van Waesberghe haakt daarop in: “Als hij in de duinen zou liggen, dan stond The Dutch waarschijnlijk op de eerste plaats, maar helaas ligt die in de polder.” Qua onderhoud is de KLM Open-baan een absolute topper maar qua ontwerp niet, vindt een aantal panelleden: “Er is geen balans tussen de eerste en tweede negen” en “De shaping (vormgeving van ondulaties rondom de greens en holes) is gekunsteld.”

10 (12) De Hoge Kleij

1985, Donald Steel, Frank Pennink met aanpassingen Frank Pont

De Hoge Kleij ligt op een prachtige locatie met hoogteverschillen tot dertig meter. De baan in Leusden is gestegen omdat het ontwerp volgens veel juryleden veel spannender is geworden. Dat is volgens het Top 50-panel te danken aan aanpassingen van architect Frank Pont, aan bomenkap en aan het stimuleren van de heide. Het onderhoud onder leiding van Greenkeeper of the Year 2017 Vincent de Vries is uitstekend.

11 (8) The International

2013, Ian Woosnam, Bruno Steensels

The International heeft terrein verloren. De jury vindt het afwisselende ontwerp van de Amsterdamse baan beter dan dat van The Dutch maar het onderhoud op The International gaat achteruit. Zonder toponderhoud komt de layout van The International minder goed uit de verf. Het vliegtuiggeweld boven de baan bij Schiphol vindt het merendeel van de panel niet storend omdat de landingen een mooi gezicht zijn maar het snelweggeruis is wel een stoorzender. Andere minpunten: er is weinig aandacht voor natuurwaarden en bij een hoge snelheid van de greens zijn sommige puttoppervlakten te geonduleerd.

12 (14) Swinkelsche 

2013, Frank Pont

Spelers van alle niveaus hebben het naar hun zin op de nieuwe baan bij Eindhoven met bos-, heide- en waterholes. “Niet de beste golfbaan van Nederland, wel één van de leukere!”, aldus een jurylid. Andere oordelen: “Een erg leuke baan: drivable par-4’s, lastige par-3’s, reachable par-5’s. Alles waardoor een goede speler wordt uitgedaagd, geprikkeld en getest is aanwezig” en “Een spektakel, daagt je geregeld uit, met unieke holes, waaronder een hole die je op drie manieren kunt spelen” en “De baan dwingt tot nadenken. Dat er onder sommige greens olifanten begraven liggen, mag de pret niet drukken.” Sommige juryleden vinden dat het onderhoud een tandje beter moet en anderen vinden de holes met water minder goed. “Maar zonder de waterholes is de baan beter dan The Dutch, The International en Lage Vuursche.”

13 (13) Stippelberg 

2011, Michiel van der Vaart, Philip Spogard, Jol Golf Design

Stippelberg en de Swinkelsche zijn bijna gedeeld twaalfde, het verschil is miniem. Stippelberg is net als de Swinkelsche een prachtige nieuwe baan bij Eindhoven met een linkskarakter. Het ontwerp van Michiel van der Vaart wordt door een groot deel van de jury gezien als een potentiële top-10-baan. Maar er is een groot minpunt: je moet af en toe tussen al die gave holes een groot stuk lopen. Als dat verbeterd zou kunnen worden…

14 (11) Toxandria 

1929, Colt, Alison & Morrison, Wim Thunnissen met aanpassingen Frank Pont

De klassieker bij Breda heeft mooie holes en sterke par-3’s, maar Tox wordt door sommige juryleden een beetje saai genoemd in vergelijking met zijn broertjes De Pan, Eindhovensche, Rosendaelsche en Hilversumsche. Het blijft echter een feest om er te spelen, zegt een jurylid: “Banen als Toxandria kunnen in de top niet mee vanwege de beperkte lengte maar ze zijn juist daardoor beter speelbaar voor de andere 95 procent van de golfers.”

15 (31) Heelsumse, Airborne-Sandr holes

2004, Hans Hertzberger met aanpassingen Frank Pont, Steve Marnoch

De Heelsumse is enorm gestegen in de Top 50 en dat komt omdat de baan bij Arnhem een metamorfose heeft ondergaan. Heelsum is van een saaie course uitgegroeid tot een interessante, uitdagende en mooie heidebaan zoals je ze aantreft in Engeland. De club heeft de oorspronkelijke natuur teruggebracht op de zandbaan. Jurylid Jan van Mondfrans noemt het duurzame baanbeheer een voorbeeld voor andere clubs: “Het is een baan voor de toekomst: de greens hebben bijna geen straatgras – een ongewenste soort – en daarom is er weinig ziektedruk. Ook wat betreft beregenen – het sproeien van tees, greens en fairways – is men zeer terughoudend.” Een ander compliment: “Het is een inland links zoals je die aantreft op Formby, Soutporth & Ainsdale en Hillside; echt goeie holes, de baan is een absolute topper voor alle spelniveaus.”

16 (18) Wouwse Plantage

1979, Frank Pennink, Paul Rolin met aanpassingen Bruno Steensels

De baan bij Bergen op Zoom met bos- en parkholes is vooral bij professionals erg geliefd. Verschillende architecten hebben al veel gesleuteld aan de holes, toch is de baan volgens veel juryleden “nog steeds niet in balans”. Recent heeft Bruno Steensels de opdracht gekregen om de baan een facelift te geven. We zijn benieuwd!

17 (22) Geijsteren

1976, Frank Pennink, Donald Steel

De Limburgse baan met fraaie bos- en heideholes en goede greens is flink gestegen. “Een mooie typische Pennink-baan”, is een van de oordelen. “Een uitstekende en onderschatte golfbaan”, zegt een ander. Weer een ander panellid zegt: “Het ontwerp is misschien niet spectaculair maar de baan kent geen zwakke holes. Bovendien is het onderhoud er in veel opzichten voortreffelijk. Firm and fast en gericht op de duurzaamheid die in de komende jaren allesbepalend gaat worden.” De enige tekortkoming: “De vijf slotholes (later gebouwd) passen niet bij de rest.”

18 (17) Houtrak

1996, Gerard Jol

Een van de beste layouts van architect Gerard Jol. Ruim opgezet op een groot (87 hectare) en glooiend gemaakt landschap met intussen – twintig jaar na de opening – veel bos. “De beste polderbaan in ons land, zeker als je kijkt naar de wedstrijdkwaliteit”, zegt een jurylid. Een Tourspeler onder de panelleden zegt: “Een volwassen polderbaan en goede test voor de betere speler.” De tot voor kort beruchte Houtrakrough is tot tien meter in het bos teruggedrongen.

19 (15) Goyer

1999, Bruno Steensels

De baan van de Goyer biedt veel variatie met waterpartijen en zandverstuivingen, lange en korte holes. De greens zijn goed en afgelopen jaar zijn alle bunkers gerenoveerd. Het terrein is eigenlijk net te klein voor 18 holes en dat maakt sommige holes een beetje “te tricky”.

20 (19)

Rijk van Nunspeet, Noord/Oost holes

1987, Paul Rolin, Alan Rijks

Nunspeet is een geliefde commerciële bosbaan. Sjors Lemmens: “Smal en uitdagend maar een bal in de bomen is vindbaar en speelbaar, alleen betaal je uiteraard wel de prijs van een strafslag.” Martin Lehman: “Van de nieuwere bosbanen is Rijk van Nunspeet de beste.” De jury heeft het al vaak gezegd: ideaal gesproken waren er 18 in plaats van 27 holes aangelegd op dit prachtige terrein. Maar het wordt beter omdat er met bomenkap ruimte gecreëerd wordt. Het bos en de baan worden daar beter van.

21 (20) Broekpolder 

1983 Frank Pennink, aanpassingen Gerard Jol

De polder- en parkbaan in het recreatiegebied van Vlaardingen, die drie jaar gastheer was van het Deloitte Ladies Open, heeft vrienden en vijanden. “Een fijne parkbaan met veel goede holes”, zeggen sommigen. Anderen zeggen: “Het is te veel een bomentuin”, “Ik heb er niets mee, ondanks de vele renovaties.”

22 (21) Lochemse 

1993 Eschauzier & Thate, aanpassingen Michiel van der Vaart

Prachtig gelegen bosbaan in de stille Achterhoek, goed onderhouden. Baanarchitect Michiel van der Vaart heeft op de meeste holes kleinere en grotere aanpassingen gedaan: met name bunkers, grassy hollows en tees.

23 (23) Sallandsche 

1934 Frank Spalding, Donald Steel, aanpassingen Frank Pont, Christoph Städler

De holes op de baan in Diepenveen zijn ingebed in een bos en Overijssels coulisselandschap. De club heeft recent de bunkers gerenoveerd en gaat de baan nu verder verbeteren met behulp van de Duitse architect Christoph Städler die ook de renovatie van de Rosendaelsche heeft begeleid.

24 (28) De Gelpenberg 

1972 Frank Pennink, Donald Steel, aanpassingen Frank Pont

De beste baan van “het noorden” ligt in een authentiek Drents bos- en heidelandschap. De eerste negen van de oudste club van Drenthe wordt “een juweel” genoemd, maar de uitbreiding (de nieuwe, in 1992 aangelegde holes) haalt die kwaliteit niet.

25 (16) Herkenbosche 

1992 Joan Dudok van Heel, Bruno Steensels

De Herkenbosche biedt gevarieerde holes op een mooi heuvelachtig terrein met bossen, heide, vennen en beekdalen. “Prachtige uitzichten, leuke doglegs, hoogteverschillen en variatie in lengte van de holes”, zegt jurylid Annemieke de Goederen. Maar het overgrote deel van de jury vindt dat de baan te hoog in deze Top 50 stond. “Bij het ontwerp is niet voldoende van de mooie mogelijkheden gebruik gemaakt”, “Het onderhoudsniveau is niet voldoende voor een plek bij de allerbeste banen.”

26 (-) De Texelse

1997 Alan Rijks

De Texelse telt sinds 2014 18 holes en de nieuwe negen van architect Alan Rijks zijn overweldigend: mooie holes slingerend door hoge duinen (artificiële duinen, de echte liggen een kilometer verder). De nieuwe holes zijn wel wat moeilijk voor de gemiddelde speler en er ontbreekt nu eenheid tussen de oude en nieuwe negen, maar de Texelse gaat de oude holes in de komende jaren aanpassen in de stijl van de nieuwe.

27 (25) Twentsche 

1997 Tom MacAulay

De baan in Delden ligt op een mooi landgoed met oude bomen en waterpartijen. Het Twents coulisse landschap is een feest maar wat een speler zich ook altijd herinnert is dat de Twentsche “wel erg lang” is.

28 (24) Noord-Nederlandse

1954 Sir Guy Campbell, Frank Pennink

Een combinatie van een bos- en parkbaan op een fraai landgoed waarvan het landhuis nu het clubhuis is. De club heeft in de afgelopen jaren de greens verbeterd en kleine aanpassingen gedaan op het gebied van bunkers, tees en drainage.

29 (26) Oosterhoutse

1985, Joan Dudok van Heel, aanpassingen Frank Pont

Afwisselende holes in een parklandschap. De Oosterhoutse is bezig met een restauratie waarbij vier nieuwe holes worden aangelegd op een terrein met mooie natuur. Het is afwachten hoe de baan scoort als het werk af is.

30 (27) Lauswolt

1966 Frank Pennink, Donald Steel

Zo’n bosrijke omgeving verwacht je niet in Friesland. De bosholes van de baan in Beetsterzwaag zijn erg fraai, de open holes in een natuurgebied langs het Koningsdiep zijn goed maar minder indrukwekkend.

31 (39) Anderstein, B/C holes 

1988 Joan Dudok van Heel, Gerard Jol, aanpassingen Michiel van der Vaart

Op de baan in Maarsbergen, op de grens van de Gelderse Vallei en de Utrechtse Heuvelrug, speel je door bos en langs fraaie heide en zandverstuivingen. Anderstein is na aanpassingen door Michiel van der Vaart aantrekkelijker geworden, hoewel de baan volgens sommige juryleden “nog niet helemaal in balans is”.

32 (36) Haviksoord 

1977, Tony Jackson

Veel lof voor deze baan in Leende die voor een groot deel in een bestaand bos is aangelegd. “Verrassend mooi”, is een van de oordelen, “Een Engelse uitstraling en mooie greens.”

33 (-) Wilnis (Veldzijde) 

1993 Eschauzier & Thate, 2011 uitbreiding Jol Golf Design

De stille parkbaan in het Groene Hart komt met stip binnen in de Top 50, want Golfpark Wilnis is na de uitbreiding van negen naar 18 holes in 2011 een verrassend aantrekkelijke baan geworden. Dat komt door hoogteverschillen, uitstekende greens en originele holes van de architecten Michiel van der Vaart en Gerard Jol.

34 (38) Hooge Graven 

1992 Eschauzier & Thate

Mooi en goed is de baan in een bosrijke omgeving bij Ommen met veel naaldbomen, zandverstuivingen, heide en her en der water. Toch kan er volgens de jury nog iets meer balans komen tussen de eerste negen (1987) en de tweede negen (2002).

35 (29) Crossmoor 

1986 Joan Dudok van Heel, Hans Hertzberger

Op de park- en bosbaan in het grensoverschrijdend landschapspark Kempen-Broek bij Weert staan veel bijzondere en mooie bomen. Maar volgens sommige juryleden iets te veel … Tip: Logeer in het hotelrestaurant aan de baan.

36 (32) Efteling 

1995 Donald Steel

De parkbaan van het pretpark bij de Loonse en Drunense Duinen heeft een flink aantal mooie golfholes. Er is ook veel ruimte tussen de holes. De Efteling kampte in het verleden met slechte greens, dat is verbeterd.

37 (30) Rijk van Sybrook (Noord/Zuid holes) 

1992 Alan Rijks, Paul Rolin

Gelegen in een mooie Twentse omgeving, op een oud landgoed in een bosrijk gebied. Een minpunt: “Veel loopwerk tussen sommige holes.” Er is in de afgelopen jaren veel aandacht aan drainage besteed en de paden zijn opgeknapt.

38 (33) Rijk van Nijmegen (Nijmeegse Baan) 

1987 Paul Rolin, Alan Rijks

Twee 18-holes banen in een prachtige omgeving met flinke hoogteverschillen waarvan de Nijmeegse Baan de beste is. Op de banen van Het Rijk is het onderhoud ook altijd in orde.

39 (34) Prise d’Eau (Blaak-Sijsten holes)

1993 Ronald Fream, Alan Rijks

Prise d’Eau is een goede parkbaan in de bosrijke omgeving tussen Tilburg en Gilze-Rijen met bos, heide, water en kleine hoogteverschillen. De greens worden “wat overgeonduleerd” genoemd.

40 (35) Drentsche (Rood/Wit holes) 

2002 Gerard Jol

Gevarieerde holes in een bosrijke regio ten noorden van Assen. Pluspunt: ruim opgezet. Minpunten: veel bunkers liggen erg ver van de greens. Tip: logeer in de Golf Lodge op de 27-holes baan.

41 (37) Hoenshuis 

1988 Paul Rolin, aanpassingen Bruno Steensels

De parkbaan in Voerendaal ligt fraai ingebed in het Limburgse heuvellandschap tussen Heerlen en Maastricht. Sterke punten: het parkbaankarakter is in ere hersteld en het onderhoud is goed. Het baanontwerp heeft enkele minpunten: “onzichtbare bunkers en waterhindernissen, matige zichtlijnen, niet de meest interessante greencomplexen.”

42 (43) De Haenen 

2008 Jol Golf Design

Vier verschillende landschappen (wetlands, een parklandschap, een bosdeel en heide met zandverstuivingen) en ondanks die verschillen in karakter is de course bij Breda toch een eenheid en in balans. “Een baan waar ik lid zou willen zijn”, zegt een panellid.

43 (50) Wittem 

1956 Fred Hawtree, Paul Rolin, Wiel Snelder, aanpassingen Caspar Grauballe

Er was op de baan in het Zuid-Limburgse heuvelland veel verschil tussen de bos- en weideholes maar daar wordt aan gewerkt. De baan wordt gerenoveerd door Caspar Grauballe, die voor bureau Hawtree een hoofdrol had bij het ontwerp van Trump Aberdeen, met als doel “een klassieke en uitgewogen golfbaan, met gevarieerde, strategische holes”.

44 (41) Bleijenbeek

2005 Gerard Jol

De Noord-Limburgse parkbaan ligt in een prachtig stukje van Nationaal Park Maasduinen, een glooiend landschap met oude bomenlanen, een beekje en een kasteelruïne. Pluspunten: de natuur en mooie zichtlijnen. Een minpunt: “Lopen tussen sommige holes.” Tip: bezoek het Nederlands Golf Museum dat sinds 2016 op de baan in het Limburgse Afferden is gevestigd.

45 (44) Edese 

1978 Frank Pennink, Joan Dudok van Heel, aanpassingen Frank Pont, Michiel van der Vaart

De Edese GC Papendal heeft een open en glooiende baan die omringd wordt door bossen. In de afgelopen periode zijn alle bunkers gerenoveerd. Ook zijn er allerlei aanpassingen om een transformatie naar een heidebaan te maken: het uitdunnen van plantenvakken tussen holes, het creëren van vergezichten en het vergroten van heidegebieden.

46 (-) Kleiburg 

1974 Frank Pennink, uitbreiding Gerard Jol, aanpassingen Bruno Steensels

De parkbaan met linkselementen aan het Brielse Meer wordt sinds 2012 door architect Bruno Steensels naar een hoger niveau getild. Een aantal holes is volledig gerenoveerd en sommige greens zijn aangepast. Het renovatiewerk wordt de komende twee jaar voltooid. Houd Kleiburg in de gaten … 

47 (-) Princenbosch (B/C holes) 

1994 Alan Rijks

De goed onderhouden parkbaan grenst aan natuurgebied Princenbosch. Met bos, heide en water biedt de baan bij Breda veel variatie maar ook ruimte en rust.

48 (49) Zeewolde (Botter-Pluut holes) 

1988 Donald Steel, uitbreiding Alan Rijks

“Een parel in de polder” wordt de volwassen parkbaan, voorheen polderbaan, genoemd. “Een miskend talent, boeiend om te spelen”, zegt een ander. Een iets kritischer oordeel over Zeewolde: “Veel doglegs en een beetje fantasieloos, maar de inborst is goed. Lots of potential!”

49 (-) De Dommel 

1920 Harry Colt, aanpassingen F. Pennink, uitbreiding Donald Steel, uitbreiding Frank Pont

Tot 2014 telde de mooi gelegen bosbaan in Sint-Michielsgestel 12 holes, sindsdien zijn er 18. De Dommel als 18-holes baan heeft de Top 50 gehaald, ook al zijn de nieuwe holes nog erg “nieuw” en hebben ze een heel ander karakter dan de oude holes.

50 (-) Scherpenbergh (Zwaluwen- en Dassenbaan) 

1999 Tom MacAulay en Alan Rijks

De Scherpenbergh heeft net de Top 50 gehaald. De baan bij Apeldoorn gaat prachtig op in de bosrijke Veluwse natuur en is verbeterd na de opening van twee nieuwe holes in 2015. Door “heidetransplantaties” wordt De Scherpenberg ook steeds weer iets mooier.

Klik hier voor de Top 40 van 9-holes banen. Reacties? Mail redactie@golf.nl.