Irritant! De eikenprocessierups is weer gesignaleerd! Wat zeggen de regels?

De rups zit vooral in zomereiken langs lanen in steden en dorpen, in erfbeplantingen op bijvoorbeeld campings en op landgoederen in een bosrijke omgeving. In bosgebieden komt de rups minder vaak voor. Het zijn de brandharen (ook wel netelharen genoemd) van de eikenprocessierups die de gezondheidsklachten veroorzaken. Een rups heeft ongeveer 600.000 tot 700.000 brandharen; ze zijn 0,2 tot 0,3 millimeter lang, pijlvormig en hebben weerhaakjes. Hierdoor zetten de haren zich makkelijk vast op de huid, ogen en bovenste luchtwegen. Een lichte aanraking van de brandharen zorgt ervoor dat het topje afbreekt en er eiwitten vrijkomen die gezondheidsklachten veroorzaken.

Brandharen in wasgoed

De brandharen van de rups kunnen onder meer door de wind verspreid worden in de omgeving, tot een afstand van 50 tot 100 meter. Zo kunnen de haren ook op mensen terechtkomen via bijvoorbeeld wasgoed dat buiten te drogen heeft gehangen, speelgoed of tuinmeubels. De kans op blootstelling is het grootst van half mei tot begin juli, wanneer de rupsen grote spinselnesten vormen. Oude nesten of restafval van verwijderde rupsennesten kunnen nog lange tijd voor blootstelling en overlast zorgen. Oude brandharen blijven namelijk nog vijf tot zeven jaar actief. 

De gezondsheidsklachten die kunnen optreden zijn de volgende:

 En wat moet je doen als je last hebt van deze klachten? Ten eerste is het goed te weten dat normaal gesproken de gezondheidsklachten over het algemeen verdwijnen binnen enige dagen tot weken na blootstelling. Ondertussen gelden de volgende adviezen.

Adviezen bij klachten eikenprocessierups

• Om verdere verspreiding van de brandharen over het lichaam te voorkomen en om verergering van ontstekingsreacties tegen te gaan moet je je huid goed met water wassen en de ogen goed spoelen met water. 
  
  
• Eventueel kan je vlak na de blootstelling de huid strippen met plakband om de haren snel te verwijderen. Ga niet krabben en/of wrijven. 
  
  
• Bij hevige jeuk kun je anti-jeukmiddelen zoals aloë vera-gel, calendula-emulsie van VSM of mentholgel (0,5-2%) gebruiken. 
  
  
• De brandharen zijn moeilijk uit kleding te krijgen. Was kleren grondig bij hoge temperatuur (60 °C). 
  
  
• Heb je hevige klachten of klachten die lang aanhouden, ga dan naar de huisarts. Die kan het beste inschatten of je medicijnen nodig hebt. 

Bron: RIVM, GGD-richtlijn medische milieukunde: de eikenprocessierups en gezondheid

Regels: situatie met gevaarlijke dieren

In 2019 was er een plaatselijke regel voor eikenprocessierupsen maar die is niet meer van toepassing. Gevaarlijke situaties met deze rupsen op de golfbaan vallen nu onder Regel 16.2 (Situatie met gevaarlijke dieren): "Er is sprake van een 'situatie met gevaarlijke dieren' wanneer door een gevaarlijk dier (zoals een giftige slang of een alligator) in de nabijheid van je bal de mogelijkheid bestaat dat je ernstige fysieke verwondingen oploopt als je je bal zou spelen zoals hij ligt."

Een situatie met gevaarlijke dieren mag je zonder straf ontwijken, behalve als je in een hindernis ligt en je de situatie buiten de hindernis wilt ontwijken. Regel 16.2b legt uit hoe je dat mag doen.

Regel 16.2b kort samengevat: je mag een bal droppen in een dropzone die wordt bepaald op basis van het dichtstbijzijnde punt zonder enige belemmering (het referentiepunt). Voor het bepalen van de dropzone gebruik je het referentiepunt en vanaf dit referentiepunt meet je met je langste club (exclusief de putter) naar rechts, naar achteren en naar links. Binnen deze halve cirkel (niet dichter bij de hole en in het algemene deel van de baan), mag je de bal droppen. Heb je last van een ander rupsennest, dan mag je opnieuw op dezelfde wijze handelen. 

Veilige dropzone

Het is belangrijk dat een speler een situatie met gevaarlijke dieren zorgvuldig ontwijkt zodat gevaar vermeden wordt, maar in samenspraak met de marker en eventueel ook andere medespelers. De ervaring leert dat er in de meeste gevallen binnen 5 meter van de boom met rupsen een veilige dropzone is. 

Maar net als in andere gevallen waarin je relief mag nemen, is het dichtstbijzijnde punt zonder enige belemmering niet altijd in je voordeel. Het "nearest point of complete relief" is niet het "nicest point of relief": het kan bijvoorbeeld in de rough zijn terwijl je bal oorspronkelijk op de fairway lag. Het dichtstbijzijnde punt zonder enige belemmering kan ook achter een boom zijn waardoor je niet rechtstreeks naar de vlag kunt spelen.